Το μνημείο η Ακροναυπλία και οι πολιτικοί κρατούμενοι | Το Ιτς Καλέ ως τόπος φυλακής και μαρτυρίου

 

Φωτογραφία από τον Κωνσταντίνο Πίκουλα στο Pixabay

Η Ακροναυπλία, ένα παλιό Ενετικό φρούριο γνωστό και ως Ιτς Καλέ, που βρίσκεται κυριολεκτικά στην άκρη του Ναυπλίου, από εκεί προκύπτει άλλωστε και το όνομα αυτής, Ακροναυπλία, στα τέλη της δεκαετίας του 30 ως περίπου μέχρι τα μέσα του 40, αποτέλεσε έναν τόπο φυλακής, και βασανιστηρίων, καθαρά για πολιτικούς κρατούμενους.

 Φωτογραφία | Οι Φυλακές της Ακροναυπλίας |  Η Μηχανή Του Χρόνου

Από τον Φλεβάρη του 1937, άνοιξε για τους πολιτικούς κρατούμενους, η φυλακή της Ακροναυπλίας, με ευθύνη και εντολή της δικτατορίας του Μεταξά, η οποία είχε ήδη επιβληθεί στον ελληνικό λαό από τις 4 Αυγούστου του 1936, με σκοπό να τσακιστούν μέσα από φρικτά βασανιστήρια, οι πολιτικοί κρατούμενοι, που ήταν στον κύριο όγκο τους κομμουνιστές και κάποια μέλη του Αγροτικού Κόμματος Ελλάδας.

Το κτήριο των στρατιωτικών φυλακών και η αναγραφή
 της φυλακής στην πρόσοψη του κτηρίου 
 Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη

Γιατί να τσακιστούν οι κομμουνιστές και οι υπόλοιποι πολιτικοί εξόριστοι;

Μα φυσικά η απάντηση σε όλο αυτό είναι απλή. Επειδή θεωρούνταν ως εχθροί για το κράτος και οργάνωναν το εργατικό κίνημα ενάντια στο εκμεταλλευτικό σύστημα, τον λεγόμενο καπιταλισμό, δηλαδή το οικονομικό και πολιτικό εκείνο σύστημα στο οποίο κουμάντο κάνουν αυτοί οι λίγοι που έχουν στα χέρια τους όλα τα μέσα παραγωγής και εκμεταλλεύονται τους εργάτες για να πλουτίσουν οι ίδιοι μέσα από την δουλειά αλλονών.

Ένα σύστημα που τότε στην Ελλάδα εκείνης της εποχής. την δεκαετία του 1930, είχε υποστεί και μία οικονομική κρίση την χρονική περίοδο 1929 – 1933, δηλαδή μόλις 7 χρόνια αργότερα μετά από την Μικρασιατική Καταστροφή.

Τα φρικτά βασανιστήρια, η Ομάδα Συμβίωσης των κρατούμενων και οι επιθέσεις τις δικτατορίας του Μεταξά στην Ακροναυπλία

Οι κρατούμενοι της Ακροναυπλίας, υπέφεραν πολλά βασανιστήρια, στα οποία τους επέβαλλε η διοίκηση του στρατοπέδου με μοναδικό σκοπό να τους εξουθενώσουν, εξοντώνοντάς τους ψυχολογικά και ηθικά, για να τους εξαναγκάσουν στην υπογραφή μίας δήλωσης μετάνοιας, ότι αποκηρύσσουν δηλαδή ουσιαστική την κομμουνιστική ιδεολογία.

Η οργανωτική δομή της Ομάδας Συμβίωσης, τα όργανά της και ο ρόλος της

Οι κρατούμενοι από την πρώτη κιόλας στιγμή, όμως για να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν όλα αυτά τα βασανιστήρια και τις επιθέσεις εις βάρους τους, δημιουργήσαν την Ομάδα Συμβίωσης, με υπεύθυνο όργανο της το 7μελες και αργότερα και 9μελες γραφείο της, που λόγω της καθολικής συμμετοχής των κρατουμένων σε αυτή, η διοίκηση του στρατοπέδου της Ακροναυπλίας αναγκάστηκε να την αναγνωρίσει και να αποδεχθεί ως εκπροσώπους στην αρχή μόνο τους θαλαμάρχες, που είχαν ορίσει ως επικεφαλείς των θαλάμων κράτησής τους, οι ίδιοι οι κρατούμενοι.

Η Ομάδα Συμβίωσης, έπαιξε καθοριστικό ρόλο, τόσο στην οικονομική, όσο και στην μορφωτική και πολιτιστική ζωή των κρατουμένων.

Σε κάθε θάλαμο, είχε οριστεί ένας υπεύθυνος ψυχαγωγίας, ένας θαλαμάρχης και ένας υπεύθυνος μόρφωσης.

Ο επικεφαλής υπεύθυνος μόρφωσης και πολιτισμού από γραφείο της Ομάδας Συμβίωσης, ήταν ο κομμουνιστής δάσκαλος Δημήτρης Γληνός, μετά από ενέργειες του οποίου, επιστράφηκαν στους κρατούμενους τα βιβλία τους που είχαν κατασχεθεί, αλλά καθώς επίσης, τα τετράδιά τους και κάποια σκάκια, ενώ παράλληλα τους δόθηκε και ένα μικρό προαύλιο για μελέτη και ψυχαγωγία.

Μέσα μάλιστα στις φυλακές της Ακροναυπλίας, ο Δημήτρης Γληνός κατάφερε να οργανώσει κανονικό σχολείο με τάξεις από το Δημοτικό ως το Γυμνάσιο, με δασκάλους, κρατούμενους εκπαιδευτικούς αλλά και φοιτητές.

Παρόλα αυτά όμως, και επειδή οι κρατούμενοι, με έναν πραγματικά πολύ σπουδαίο οργανωτικό τρόπο, είχαν καταφέρει να αποκτήσουν μόρφωση και να έχουν πρόσβαση στην ψυχαγωγία, για να μην χάσουν τα λογικά τους από τα φρικτά βασανιστήρια στα οποία τους επέβαλε η διοίκηση του στρατοπέδου, ένα πράγμα όμως αυτό, που στον Μεταξά και στην δικτατορία του δεν άρεσε καθόλου. 

Για να μπορέσει να κάμψει και να τσακίσει το ηθικό των πολιτικών εξόριστων στην Ακροναυπλία, ο κρατικός μηχανισμός, μέσα της δικτατορίας του Μεταξά, οργάνωσε τρεις επιθέσεις, στις φυλακές, με αποκορύφωμα όμως, την επίθεση που επιχείρησε να κάνει σε βάρος των κρατουμένων, όταν προσπάθησε να πάρει τα καμινέτα που είχαν οι φυλακισμένοι για να ψήσουν έναν καφέ και να βάλει φωτιά στο φρούριο, για να ρίξει επί τούτου την ευθύνη στους κρατούμενους για να τους διασπάσει. 

Επιχείρημα που βέβαια τελικά όπως το κατέγραψε και η ιστορία έπεσε στο κενό, αφού η έγκαιρη κινητοποίηση των κρατούμενων κινητοποίησε την ελληνική και διεθνή κοινή γνώμη με αποτέλεσμα να εμποδιστεί αυτός ο παρ’ ολίγον καλά στημένος εμπρησμός σε βάρος τους. 

Το κλείσιμο των φυλακών της Ακροναυπλίας, η κατεδάφιση τους και η ανέγερση του ξενοδοχείου στην θέση τους

 

Τα εναπομείναντα ερείπια των φυλακών της Ακροναυπλίας

Στις 27 του Φλεβάρη του 1943, μεταφέρονται από την Ακροναυπλία, στο σανατόριο «Σωτηρία», οι τελευταίοι 57 κρατούμενοι, χτυπημένοι από την φυματίωση και τότε επισήμως η Ακροναυπλία κλείνει, κλείνοντας οριστικά αυτό το φρούριο φυλακή, αφού και συνολικά 625 κρατούμενοι, που υπήρχαν σε αυτό είχαν όλοι μεταφερθεί σε άλλα στρατόπεδα, ή σε στρατιωτικά νοσοκομεία όλοι όσοι ήταν άρρωστοι.

Οι φυλακές της Ακροναυπλίας έκλεισαν οριστικά το 1966 ενώ την χρονική περίοδο 1970 με 1971, δηλαδή μέσα στην πρώτη τριετία της χούντας του Παπαδόπουλου και των λοιπών συνταγματαρχών, οι φυλακές του Ιτς Καλέ γκρεμίζονται, για να χτιστεί στην θέση τους στην συνέχεια, η ξενοδοχειακή μονάδα που υπάρχει ακόμη και σήμερα.

Σήμερα δεν υπάρχουν παρά μονάχα ελάχιστα ερείπια των φυλακών, παραδίπλα από την ξενοδοχειακή μονάδα. 

Το μνημείο που στήθηκε για τους εξόριστους αγωνιστές της Ακροναυπλίας

Το μνημείο που  έχει στηθεί για τους εξόριστους αγωνιστές της Ακροναυπλίας

Με πρωτοβουλία του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας, το έτος 1988, κατασκευάστηκε στην Ακροναυπλία, ένα μαρμάρινο μνημείο, για τους εξόριστους αγωνιστές της Ακροναυπλίας, στο οποίο έχει χαραχτεί επάνω του ο παρακάτω στίχος του Γιάννη Ρίτσου

«άγιος αυτός ο χώρος που μαρτύρησαν
τόσοι Έλληνες σύντροφοι
αυτοί που πάτησαν γυμνόποδοι
της τυραννίας τον όφι
αυτοί που ανένδοτοι αγωνίστηκαν
για την ελευθερία
αυτοί που γράψανε με το αίμα τους
την ιστορία»