Η Αλεξάνδρεια: Η πόλη των θαυμάτων, των μύθων και της αιώνιας ιστορίας

Φωτογραφία | F.San

 

Ανακαλύψτε την ιστορική Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου: Από τη Βιβλιοθήκη και τον Φάρο, ως τα αρχαιολογικά ευρήματα και τη σύγχρονη Bibliotheca Alexandrina.

Η Αλεξάνδρεια, γεννημένη από το όραμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, δεν υπήρξε απλώς μια ακόμη ελληνιστική αποικία· υπήρξε η καρδιά ενός νέου κόσμου. Συνδετικός κρίκος μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου, κόμβος εμπορίου, φιλοσοφίας και επιστήμης, η πόλη εξελίχθηκε σε ένα από τα σπουδαιότερα πολιτιστικά και αρχαιολογικά κέντρα της Μεσογείου.

Το όραμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου και η ίδρυση της Αλεξάνδρειας

Το 331 π.Χ., ο Μέγας Αλέξανδρος επιλέγει το στρατηγικό σημείο ανάμεσα στη Μεσόγειο και τη λίμνη Μαρεώτιδα για να θεμελιώσει την ομώνυμη πόλη. Με τη συμβολή του αρχιτέκτονα Δεινοκράτη του Ροδίου, η νέα πόλη σχεδιάστηκε με το ιπποδάμειο σύστημα: ευθείες λεωφόροι, δημόσια οικοδομήματα, αγορές και ναοί, όλα συντονισμένα στο πνεύμα του ελληνικού κόσμου. Η Αλεξάνδρεια έγινε πρωτεύουσα της Πτολεμαϊκής Αιγύπτου, όπου οι ελληνικές παραδόσεις παντρεύτηκαν με την αιγυπτιακή κοσμοαντίληψη, γεννώντας μια πολυπολιτισμική ταυτότητα που διατηρείται έως σήμερα.

Φωτογραφία | Κ.Χ.Τ.

Φωτογραφία | Κ.Χ.Τ.

Ο Φάρος της Αλεξάνδρειας: Ένα θαύμα της αρχαίας μηχανικής

Αν σύμβολο της Αθήνας είναι ο Παρθενώνας, τότε της Αλεξάνδρειας είναι ο Φάρος. Χτισμένος στο νησί Φάρος και ενωμένος με την πόλη μέσω του διαδρόμου Επταστάδιον, ο φάρος έφτανε σε ύψος τα 140-150 μέτρα – πραγματικό τεχνολογικό επίτευγμα του 3ου αιώνα π.Χ. Ο αρχιτέκτονας Σώστρατος ο Κνίδιος τον αφιέρωσε «προς τους θεούς σωτήρες», ενώ το φως του –μέσω κατόπτρων– οδηγούσε τα πλοία στο λιμάνι της Αλεξάνδρειας. Η κατάρρευσή του από σεισμούς τον 14ο αιώνα δεν εξαφάνισε τη φήμη του· τα θεμέλιά του εντοπίστηκαν πρόσφατα από υποθαλάσσιες αρχαιολογικές αποστολές της γαλλοαιγυπτιακής ομάδας υπό τον Franck Goddio.

Η Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας: Φλόγα γνώσης και επιστήμης

Καμία άλλη δομή της αρχαιότητας δεν συνοψίζει καλύτερα το πνεύμα της ελληνιστικής διανόησης όσο η Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας. Ιδρυμένη υπό τον Πτολεμαίο Α’, αποτελούσε μέρος του Μουσείου (ναού των Μουσών), και φιλοξενούσε –σύμφωνα με μαρτυρίες– πάνω από 400.000 παπύρους. Εδώ δίδαξαν οι Ερατοσθένης, Αρίσταρχος, Καλλίμαχος, σε μια ακαδημαϊκή κοινότητα που προανήγγειλε τα πανεπιστήμια. Η καταστροφή της – είτε από τον Ιούλιο Καίσαρα, είτε από μετέπειτα θρησκευτικούς φανατισμούς – θεωρείται ένα από τα μεγαλύτερα πολιτιστικά εγκλήματα της Ιστορίας.

Η πόλη των Μουσών, της Κλεοπάτρας και του Καβάφη

Η Αλεξάνδρεια δεν είναι μόνο πέτρες και θρύλοι. Είναι και πολιτισμικό αποτύπωμα, ένας ζωντανός οργανισμός που εξελίχθηκε με τους αιώνες. Στους ρωμαϊκούς και βυζαντινούς χρόνους, παραμένει εμπορικός κόμβος. Στη μεσαιωνική περίοδο, αποκτά νέα δυναμική υπό αραβική κυριαρχία. Τον 19ο και 20ό αιώνα, γίνεται τόπος συνάντησης Ελλήνων, Ιταλών, Λιβανέζων, Αρμενίων – μια κοσμοπολίτικη κοινωνία που γεννά ποιητές όπως ο Κωνσταντίνος Καβάφης, ο οποίος "ζει" ακόμα στο σπίτι του, στην οδό Sharia Nabi Daniel.

Η Αλεξάνδρεια κάτω από τα κύματα και τη σκόνη

Στη σύγχρονη αρχαιολογική έρευνα, η Αλεξάνδρεια έχει να επιδείξει πλούσιο υλικό:

Οι βυθισμένες πόλεις στον κόλπο του Αμπού Κιρ: το Ηράκλειον και ο Κανόπους, με τεράστιους ναούς αφιερωμένους στον Σέραπι και στην Ίσιδα, αγάλματα φαραωνικά και ελληνιστικά, και νομίσματα του 3ου αι. π.Χ. Τα υπολείμματα του Φάρου, της Βιβλιοθήκης και του Βασιλικού Ανακτόρου κοντά στο Fort Qaitbay. Το Ρωμαϊκό Θέατρο της Κομ ελ Ντίκα και η Κατακόμβη του Κομ ελ-Σουγκάφα, με λαξευμένα ταφικά συγκροτήματα

Η Bibliotheca Alexandrina: Το μέλλον της μνήμης

Φωτογραφία | Κ.Χ.Τ.

Το 2002, εγκαινιάστηκε η νέα Bibliotheca Alexandrina, σύγχρονο κέντρο έρευνας και γνώσης, σύμβολο αναγέννησης της πολιτιστικής κληρονομιάς. Με αρχιτεκτονική εμπνευσμένη από δίσκο ηλίου και με επιγραφές 120 γλωσσών στις προσόψεις της, η νέα βιβλιοθήκη δεν αναπληρώνει την παλιά, αλλά υπογραμμίζει τη συνέχεια του πνεύματος.

Φωτογραφία | F.San

Φωτογραφία | F.San

Φωτογραφία | F.San

Αλεξάνδρεια η πόλη που δεν ξεχνιέται

Φωτογραφία | Κ.Χ.Τ.

Η Αλεξάνδρεια δεν είναι απλώς μια πόλη που επισκέπτεσαι· είναι μια κατάσταση ψυχής. Από τα μαρμάρινα ανάκτορα των Πτολεμαίων, στις κατακόμβες και τα ναυάγια της Μεσογείου, μέχρι τα καφενεία που έπινες ελληνικό με τον Καβάφη, η πόλη συνεχίζει να συντονίζεται με το παρελθόν χωρίς να εγκλωβίζεται σε αυτό. Σήμερα, καθώς περπατάς στην Corniche ή αναζητάς τα χνάρια της Κλεοπάτρας και του Μάρκου Αντώνιου, καταλαβαίνεις πως η Αλεξάνδρεια είναι ένα μυστικό που ψιθυρίζει ακόμα ιστορίες στους ανέμους του Νείλου.

 

Επιμέλεια Κωνσταντίνος Χ. Τζιαμπάσης