Νίκος Καββαδίας | Ο ποιητής των επτά θαλασσών, 50 χρόνια μετά τον θάνατό του, συνεχίζει ακόμα το ταξίδι του μέσα από την ποίηση του...

Με αφορμή τα 50 χρόνια από τον θάνατο του Νίκου Καββαδία και την Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης 2025 στις 21 Μαρτίου

Φέτος συμπληρώνονται, 50 χρόνια από τον θάνατο του Νίκου Καββαδία, του ποιητή των επτά θαλασσών, που πάντοτε μας ταξιδεύει σε πολλά μακρινά μέρη της γης, μέσα από τα ποιήματά του, δίνοντας μας, και κάποια μηνύματα, μέσα από τους στίχους του, τα οποία αργότερα μελοποιήθηκαν από πολλούς καλλιτέχνες, και κάποια από αυτό είναι ακόμα και σήμερα επίκαιρα.

 

Πολλά από τα ποιήματα του έχουν μελοποιηθεί από τον Θάνο Μικρούτσικο και τους γνωστούς Ναυπλιώτες «Ξέμπαρκους» , Νότη Χασάπη και Ηλία Αριώτη, μέσα από τους δίσκους SS Ιόνιον 1934, ο οποίος βγήκε το 1986 σε μουσική των Ξέμπαρκων, Σταυρός του Νότου το 1979 και ο δίσκος Γραμμές των Οριζόντων, το 1991, σε μουσική του Θάνου Μικρούτσικου.

Κατά χρονολογική σειρά οι τρεις δίσκοι που προέκυψαν από την μελοποίηση της ποίησης του Νίκου Καββαδία

Θάνος Μικρούτσικος - Σταυρός του Νότου 1979

Ξέμπαρκοι – SS Ιόνιον 1934 1986

Θάνος Μικρούτσικος – Γραμμές των Οριζόντων 1991

Θα αναλύσουμε σταδιακά το μουσικό κομμάτι της ποίησης του Νίκου Καββαδία, αλλά ελάτε όμως πρώτα να τον γνωρίσουμε μαζί, σαν άνθρωπο και έπειτα σαν ποιητή, παράλληλα με την μελοποίηση των ποιημάτων του. 

Ο Νίκος Καββαδίας από την Κίνα στο Αργοστόλι και μετά στον Πειραιά 

Ο Νίκος Καββαδίας γεννήθηκε στην Μαντζουρία της Κίνας το 1910, από γονείς που είχαν καταγωγή από την Κεφαλλονιά, αλλά με την αρχή του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, όλη η οικογένεια, γύρισε πίσω στην Ελλάδα και στο Αργοστόλι, και από εκεί στην συνέχεια, το 1921 στον Πειραιά, εκεί όπου τελείωσε το εξατάξιο γυμνάσιο. 

Στην συνέχεια μετά τον θάνατο του πατέρα του, μπαρκάρει για πρώτη φορά με το  πλοίο, γύρω στο 1929, ως ναύτης σε πλοίο φορτηγό, και κάπου εκεί αρχίζει το μεγάλο του ταξίδι στην ποίηση με φόντο την θάλασσα και όχι μόνο.

Φωτογραφία από το left.gr

 Η πρώτη του επαφή με την ποίηση μέσα από τα ταξίδια του και η έκδοση των ποιητικών του συλλογών μαζί με την μελοποίηση τους από διάφορους συνθέτες 

Σε κάθε του ταξίδι, αποτύπωνε τις εικόνες από τα μέρη που επισκέφτηκε στο χαρτί με την μορφή στίχων, αποτυπώνοντας έτσι την ζωή των ίδιων των ναυτικών, καθώς επίσης και την σχέση τους με την πατρίδα τους, την ίδια την θάλασσα αλλά και τις γυναίκες.

Φωτογραφία από το alfavita.gr

Έτσι το 1933, τον Ιούνιο κυκλοφόρησε και την πρώτη του ποιητική συλλογή, με τίτλο «Μαραμπού», και μπήκε επίσημα πια στον κύκλο των ποιητών.

 

Το 1939, παίρνει το δίπλωμα του ασυρματιστή, και στην συνέχεια το 1940, όταν ξέσπασε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος βρέθηκε για λίγο ως στρατιώτης στην Αλβανία, ενώ στην συνέχεια, κατά την διάρκεια της Γερμανικής κατοχής στην Ελλάδα, παρέμεινε στην Αθήνα, ενώ το 1944 ξαναμπαρκάρει, ως ασυρματιστής στο πλοίο πλέον, με το οποίο και ταξιδεύει αδιάκοπα μέχρι το 1945. 

Φωτογραφία από το ert.gr

Στις αρχές του 1945, εγκαταλείπει συνειδητά το πλοίο και αναλαμβάνει μετά από προτροπή του συγγραφέα Θέμου Κορνάρου, που είχε ήδη συλληφθεί από τον Γερμανικό στρατό και φυλακίστηκε έπειτα από τον Ελληνικό Στρατό, στο στρατόπεδο Χαϊδαρίου, την θέση του επικεφαλούς, του ΕΑΜ Ποιητών Λογοτεχνών. 

Στην συνέχεια το 1947, γράφει την δεύτερη ποιητική του συλλογή με τίτλο «Πούσι», με το ομώνυμο ποίημα του, με τίτλο «Πούσι», που μελοποιήθηκε από τους Ναυπλιώτες «Ξέμπαρκους», Νότη Χασάπη και Ηλία Αριώτη, και εντάχθηκε στον δίσκο με τίτλο SS Ιόνιον 1934, των ιδίων, σε ποίηση πάντοτε του Νίκου Καββαδία.

 

Το 1974, τον Δεκέμβριο, επιστρέφει από το τελευταίο του ταξίδι, όπου τότε και άρχισε την δουλειά επάνω στην έκδοση της Τρίτης και τελευταία του ποιητική συλλογή, με τίτλο «Τραβέρσο», με ποιήματα που αργότερα μελοποιήθηκαν μερικά από αυτά από τον Θάνο Μικρούτσικο, την Μαρίζα Κωχ και τους Ξέμπαρκους.

 

Ο πρώτος δίσκος με μελοποιημένη ποίηση του Νίκου Καββαδία, από τον Θάνο Μικρούτσικο,  κυκλοφόρησε το 1979.

 

Την τελευταία του ποιητική συλλογή, που εκδόθηκε το 1975, με τίτλο «Τραβέρσο, δεν πρόλαβε να την δει τυπωμένη, αφού πέθανε λίγο πριν την έκδοσή της, στις 10 Οκτωβρίου 1975.

Στην συνέχεια οι δύο Ναυπλιώτες «Ξέμπαρκοι», ο Νότης Χασάπης και ο Ηλίας Αριώτης, έγραψαν και κυκλοφόρησαν έναν δίσκο με μελοποιημένα ποιήματα του Νίκου Καββαδία, με τίτλο «SS Ιόνιον 1934»,με ποιήματα τόσο από την ποιητική συλλογή «Τραβέρσο», όσο και από το «Μαραμπού».

Στην συνέχεια την σκυτάλη παίρνει ο τρίτος δίσκος με μελοποιημένα ποιήματα του Νίκου Καββαδία, αυτήν την φορά με συνθέτη και πάλι τον Θάνο Μικρούτσικο, ο οποίος είχε τίτλο «Γραμμές των Οριζόντων», που κυκλοφόρησε το 1991.

Η μελοποιημένη εκδοχή των ποιημάτων του Νίκου Καββαδία και το νόημα τους

Ο Νίκος Καββαδίας, όπως έχει προαναφερθεί παραπάνω, έγγραφε στίχους με αφορμή, τα ταξίδια του τα μέρη που επισκεπτόταν, την ζωή των ναυτικών, αλλά καθώς επίσης και τον κόσμο που γνώριζε, δίνοντας μέσα από κάποια από τα ποιήματά του κάποια κρυφά αλλά επίκαιρα και σύγχρονα νοήματα.

Φωτογραφία από το KefaloniaPress.gr

Ο Καββαδίας γράφοντας στίχους για τον θάνατο από τα ναρκωτικά

Σε ένα από τα ποιήματα του μίλησε για τα ναρκωτικά, και πιο συγκεκριμένα το χασίς, αλλά και την άσπρη σκόνη που θα μπορούσε να ήταν είτε ηρωίνη, είτε και κοκαΐνη.

Φωτογραφία από το apotis4stis5.com

Το ποίημα του αυτό, με τον πολύ γνωστό του τίτλο, «Ένας νέγρος θερμαστής από το Τζιμπουτί», το οποίο έιναι πιθανόν αφιερωμένο, σε κάποιον συνάδελφο του, στο πλοίο, εργαζόμενο ως θερμαστή, που έχασε την ζωή του από τα ναρκωτικά.

Το ποίημα αυτό μελοποιήθηκε από τον Θάνο Μικρούτσικο, και εντάχθηκε στον δίσκο, «Σταυρός του Νότου», το 1979, και έπειτα στον δίσκο «Γραμμές των Οριζόντων», το 1991, όπου και τις δύο φορές ερμηνεύτηκε πολύ καλά από τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου.

Είναι πάντως πιστεύω μια μεγάλη αλήθεια, ότι το μήνυμα, του ποιήματος του Νίκου Καββαδία, «Ένας νέγρος θερμαστής από το Τζιμπουτί», είναι επίκαιρο ακόμη και σήμερα, όπου η μάστιγα των ναρκωτικών, σκοτώνει καθημερινά, ολοένα και περισσότερους νέους ανθρώπους.

Φωτογραφία από το bluefields.com

Η απληστία των ανθρώπων μέσα από τους στίχους του Νίκου Καββαδία

“Μην αποζητάς περισσότερα από αυτά που χρειάζεται να έχεις στην ζωή σου καθώς αυτό μπορεί να σου γυρίσει μπούμερανγκ”

Μέσα από μία στροφή, του πασίγνωστου ποιήματος του, «Μαχαίρι», ο Νίκος Καββαδίας, θα μπορούσε, πιθανότατα να εννοεί, ότι όταν στην ζωή σου αποζητάς περισσότερα από αυτά που στην πραγματικότητα χρειάζεσαι, τότε όλο αυτό μπορεί να γυρίσει εις βάρος σου.

Ο λόγος για τον παρακάτω στίχο:

“Ἕνα στιλέτο ἔχω μικρὸ στὴ ζώνη μου σφιγμένο,

ποὺ ἰδιοτροπία μ᾿ ἔκαμε καὶ τό ῾καμα δικό μου

κι ἀφοῦ κανέναν δὲν μισῶ στὸν κόσμο νὰ σκοτώσω 

φοβᾶμαι μὴ καμιὰ φορὰ τὸ στρέψω στὸν ἑαυτό μου…”

 

Το παραπάνω ποίημα αναφέρεται θαρρώ στην ψευτοκουλτούρα που καλλιεργείται συστημικά, ότι ο καθένας μας μπορεί να βγάλει χρήματα τόσα πολλά ώστε να πλουτίσει, φέρνοντας έτσι στο προσκήνιο για ακόμα μία φορά τον παραπάνω στίχο, δείχνοντας μας, ότι όποιος αποζητάει τα πολλά, στο τέλος, έχει πολλές πιθανότητες, να  χάσει και τα λίγα, από μία μόνο λάθος κίνηση, που ενδεχομένως θα του κοστίσει ακριβά. 

Φωτογραφία | Σελίδα στο Facebook | Νίκος Καββαδίας

Ο Νίκος Καββαδίας, ακόμα και τώρα, χρόνια μετά τον θάνατό του, συνεχίζει να μας ταξιδεύει στις θάλασσες του κόσμου, μέσα από διάφορες στιγμές και γεγονότα που καταγράφονται στους στίχους του, για τον έρωτα, την αγάπη, την απληστία και τα ναρκωτικά.

Παρόλο που πλέον δεν είναι πια μαζί μας ψυχή τε και σώματι, η ψυχή του, ακόμα ταξιδεύει στους ωκεανούς του κόσμου, μέσα από εμάς, που με τις φωνές μας διαβάζουμε και τραγουδάμε συνεχώς τους στίχους του, κρατώντας τον έτσι μες τις καρδιές μας για πάντα ζωντανό μέσα από τα ποιήματά του.