Ένα νέο ντοκιμαντέρ που ήδη προκαλεί πολιτισμικό σεισμό στο Ηνωμένο Βασίλειο και την Ιρλανδία κάνει πρεμιέρα σήμερα στους κινηματογράφους. Ο σκηνοθέτης Ντέιβιντ Γουίλκινσον, γνωστός για τη στοχαστική του προσέγγιση σε ιστορικά ζητήματα, υπογράφει το The Marbles, ένα έργο που βάζει στο επίκεντρο την παλιά και διαρκώς ανοιχτή πληγή: τα Γλυπτά του Παρθενώνα.
Το φιλμ δεν προσπαθεί να κρατήσει ίσες αποστάσεις. Από την πρώτη στιγμή παίρνει θέση, χαρακτηρίζοντας την απομάκρυνση των Γλυπτών από την Ακρόπολη ως «αρπαγή» και «λεηλασία» εκ μέρους του λόρδου Έλγιν. Η ταινία δίνει φωνή σε μια νέα γενιά Βρετανών και Ιρλανδών που θεωρούν πως ήρθε η ώρα για την αποκατάσταση ενός ιστορικού αδικήματος.
Η λεηλασία του Έλγιν
Στην ανάλυσή του, ο Guardian κάνει λόγο για «λεηλασία» και αποδομεί τον παλιό μύθο της «νόμιμης αγοράς». Ο κριτικός Πίτερ Μπράντσοου σημειώνει ότι το περιβόητο «φιρμάνι» που επικαλέστηκε ο Έλγιν δεν έχει ποτέ βρεθεί στο πρωτότυπο — μόνο σε ύποπτες μεταγραφές. Ο Γουίλκινσον, μέσα από σπάνιο αρχειακό υλικό και συνεντεύξεις ιστορικών, παρουσιάζει την «άδεια» ως προϊόν πολιτικής διαφθοράς και δωροδοκίας, σε μια εποχή που η Οθωμανική Αυτοκρατορία είχε πλήρη έλεγχο στην Ελλάδα.
Η σιωπή των πολιτικών
Παρά την αυξανόμενη πίεση, η πολιτική ηγεσία της Βρετανίας παραμένει αμήχανη. Ο Γουίλκινσον δείχνει πως ο πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ αποφεύγει να αγγίξει το θέμα, γνωρίζοντας πως οποιαδήποτε πρωτοβουλία υπέρ της επιστροφής θα προκαλούσε εσωτερικές αντιδράσεις. Η διαμάχη, όπως επισημαίνει το ντοκιμαντέρ, δεν είναι πια μόνο ιστορική ή νομική, αλλά και ιδεολογική — ένα σύμβολο του αγώνα μεταξύ αποικιοκρατικής κληρονομιάς και σύγχρονης ηθικής ευθύνης.
Η Σκωτία δείχνει τον δρόμο
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η αναφορά του σκηνοθέτη στις προσπάθειες επαναπατρισμού αντικειμένων από τα μουσεία της Σκωτίας. Ο ηθοποιός Μπράιαν Κοξ δηλώνει χαρακτηριστικά: «Αν τα Γλυπτά βρίσκονταν στο Εδιμβούργο, θα είχαν επιστρέψει στην Αθήνα εδώ και χρόνια». Το ντοκιμαντέρ προτείνει ακόμη δημιουργικές λύσεις, όπως η χρήση ψηφιακών αντιγράφων ή εικονικών αναπαραστάσεων των Γλυπτών, που θα επέτρεπαν στο Βρετανικό Μουσείο να διατηρήσει ένα μέρος της εμπειρίας χωρίς να κρατά τα πρωτότυπα.
Ένα ερώτημα χωρίς απάντηση
Ο Γουίλκινσον παραχωρεί χώρο και στην αντίθετη άποψη, παρουσιάζοντας εκείνους που θεωρούν πως «η παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά ανήκει σε όλους». Ωστόσο, το ερώτημα που μένει μετέωρο είναι αν η διεθνής μουσειακή κοινότητα μπορεί να παραμένει ηθικά ουδέτερη απέναντι σε μια πράξη που σήμερα θα χαρακτηριζόταν ξεκάθαρα κλοπή.
Με το The Marbles, ο διάλογος για τα Γλυπτά του Παρθενώνα αποκτά ξανά φωνή — μια φωνή που ακούγεται δυνατά μέσα στις αίθουσες της Βρετανίας, αλλά αντηχεί βαθιά ως την Ακρόπολη, εκεί όπου κάποτε ανήκαν τα μάρμαρα του Φειδία.
Δημοσίευση σχολίου