Στους πρόποδες του Κυνόρτιου όρους, σε ένα ύψωμα κοντά στο Λυγουριό της Αργολίδας, στέκει εδώ και αιώνες ένα δέντρο που συνδέεται άρρηκτα με τη μυθική φυσιογνωμία του Ηρακλή. Η επονομαζόμενη Στρεπτή Ελιά του Ηρακλή (Olea europaea) δεν είναι απλώς ένα φυσικό μνημείο· είναι ένας ζωντανός θρύλος, μια ρίζα που ενώνει τον κόσμο του μύθου με την πραγματικότητα της αργολικής γης. Ο κορμός της, με τη μεγάλη περίμετρο και την επιβλητική διάμετρο, αποπνέει την αίσθηση ενός αρχαίου όντος που επιβιώνει στο χρόνο, κουβαλώντας μνήμες από την εποχή των ηρώων.
Ο θρύλος της ελιάς του Ηρακλή
Σύμφωνα με τον Πίνδαρο, ο Ηρακλής, επιστρέφοντας στην Ελλάδα ύστερα από την ολοκλήρωση των άθλων του, έφερε από τη χώρα των Υπερβορείων ένα κλαδί αγριελιάς. Από αυτό το ιερό δέντρο, λέγεται, δημιουργήθηκε η ελιά της Ολυμπίας, από την οποία κόβονταν τα κότινα, τα στεφάνια των Ολυμπιονικών. Η αγριελιά αυτή συμβόλιζε την αρετή, τη νίκη και την κάθαρση – αξίες που ο ίδιος ο Ηρακλής ενσάρκωνε.
Μια εκδοχή του μύθου συνδέει την ελιά του Ηρακλή με την Τροιζήνα, κοντά στον Σαρωνικό κόλπο. Εκεί, λέγεται πως ο ήρωας συνάντησε ένα άγαλμα του Ερμή, του παλαιού θεού της βλάστησης, γνωστού τότε ως Πολύγιο. Ο Ηρακλής ακούμπησε το ρόπαλό του, κομμένο από μια αγριελιά, πάνω στο άγαλμα του θεού· και τότε το ρόπαλο βλάστησε, έβγαλε ρίζες και φύλλα. Από αυτό το θαυμαστό γεγονός γεννήθηκε το ιερό δέντρο που οι ντόπιοι αποκαλούσαν «ελιά του Ηρακλή». Όταν αργότερα ο Παυσανίας επισκέφθηκε την Τροιζήνα, του έδειξαν την αγριελιά αυτή, που ακόμη τότε στεκόταν κοντά στο άγαλμα του Ερμή, ως απόδειξη του μύθου.
Από την Τροιζήνα στο Λυγουριό – η στρεπτή ελιά ως σύμβολο
Η Στρεπτή Ελιά του Λυγουριού φαίνεται να συνδέεται με αυτήν την παράδοση. Το ίδιο το όνομά της, “στρεπτή”, υποδηλώνει ίσως τον σπειροειδή κορμό της, ο οποίος μοιάζει να συστρέφεται γύρω από έναν αόρατο άξονα, σαν να αποτυπώνει την ίδια τη δύναμη που κάποτε την έκανε να βλαστήσει από το ξύλο ενός ρόπαλου. Ο τόπος, σε υψόμετρο 287 μέτρων, βρίσκεται κοντά στο αρχαίο ιερό του Ασκληπιού στην Επίδαυρο· δεν είναι λοιπόν απίθανο η ελιά να είχε συνδεθεί και με τελετουργίες κάθαρσης ή ίασης, αφού ο Ηρακλής θεωρούνταν προστάτης των αθλητών και σύμβολο της υπερβατικής αντοχής.
Η παράδοση αυτή δείχνει πως στην Αργολίδα, όπου η φύση συνομιλεί με τη μνήμη, κάθε δέντρο μπορεί να γίνει φορέας ιερής ενέργειας. Όπως η ελιά της Ολυμπίας στέφανε τους νικητές, έτσι και η ελιά του Ηρακλή στο Λυγουριό στέφει με θρύλο την τοπική γη, υπενθυμίζοντας τη συνέχεια του ελληνικού πολιτισμού από τον μύθο ως την ιστορία.
Η συμβολική και οικολογική αξία
Σήμερα, η Στρεπτή Ελιά του Ηρακλή αποτελεί σημείο αναφοράς για τους επισκέπτες του Λυγουριού, κοντά στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου. Η παλαιότητά της, αν και δεν έχει επιστημονικά τεκμηριωθεί, μαρτυρείται από τη μορφή και τη φθορά του κορμού της. Πέρα από την αισθητική της αξία, λειτουργεί ως σύμβολο ανθεκτικότητας και ρίζωσης, χαρακτηριστικά που ταυτίζονται με τον ίδιο τον ήρωα Ηρακλή.
Η ελιά, ιερό δέντρο για τους αρχαίους, συμβόλιζε τη σοφία, τη νίκη και την ειρήνη. Στην περίπτωση της ελιάς του Ηρακλή, όλα αυτά τα νοήματα συμπλέκονται με τον μύθο της γένεσης – το ξύλο που βλασταίνει, το άψυχο που γίνεται ζωντανό. Είναι η στιγμή που ο κόσμος της ύλης αγγίζει το θείο, όπως ακριβώς ο Ηρακλής ισορρούσε ανάμεσα στον άνθρωπο και τον θεό.
Συμπέρασμα
Η Στρεπτή Ελιά του Ηρακλή στο Λυγουριό δεν είναι μόνο ένα φυσικό αξιοθέατο της Αργολίδας· είναι ένα ιερό απομεινάρι του ελληνικού μύθου. Εδώ, στους πρόποδες του Κυνόρτιου όρους, ο επισκέπτης μπορεί να αγγίξει τη μνήμη του Ηρακλή, να δει τη φύση να αφηγείται τον θρύλο της και να αισθανθεί πως, όπως η ελιά αυτή, και η Ελλάδα συνεχίζει να ριζώνει βαθιά στο φως της ιστορίας.
Δημοσίευση σχολίου