Σε σειρά πρόσφατων άρθρων για τη μέση εκπαίδευση περιγράφουν το ελληνικό σχολείο ως τον "μεγάλο ασθενή". Πράγματι, αν δούμε την πραγματικότητα των δημόσιων σχολείων μας - τις υπερφορτωμένες τάξεις, την αδιαφορία των μαθητών, την εξουθένωση των εκπαιδευτικών - η διάγνωση δεν απέχει από την αλήθεια. Όμως η συζήτηση δεν μπορεί να μείνει εκεί. Από μια άλλη σκοπιά, η κρίση της εκπαίδευσης δεν είναι απλώς παιδαγωγικό ή πολιτισμικό φαινόμενο, είναι πρωτίστως ταξικό και πολιτικό. Και η αλλαγή δεν χρειάζεται να περιμένει από το Υπουργείο Παιδείας: μπορεί να ξεκινήσει, στους δήμους, στις κοινότητες, στα τοπικά κινήματα.
Οι μαθητές διακατέχονται από αδιαφορία, αφού καλούνται να παρακολουθήσουν μαθήματα που δεν τους ενδιαφέρουν ενώ οι καθηγητές συχνά αδυνατούν να εμπνεύσουν ή έχουν απομακρυνθεί συναισθηματικά από το σχολείο. Αυτή η «ρήξη σχέσης» μεταξύ μαθητών και εκπαιδευτικών περιγράφεται ως βασικός λόγος αποδιοργάνωσης. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αυτή η εικόνα αντανακλά πραγματικές πληγές. Όμως το κρίσιμο ερώτημα είναι γιατί.
Η ανθρωπιστική προσέγγιση βλέπει τη ρίζα του προβλήματος στα χρόνια της υποχρηματοδότησης, της απαξίωσης της διδασκαλίας και της μετατροπής του σχολείου σε εξεταστικό κέντρο και τίποτα παραπάνω. Δεν είναι ότι οι μαθητές «δεν νοιάζονται», είναι ότι το σχολείο δεν τους δίνει λόγο να νοιαστούν. Δεν είναι ότι οι καθηγητές «έχασαν το ενδιαφέρον τους», είναι ότι η πολιτεία τους έχει στερήσει την αξιοπρέπεια και τα εργαλεία.
Μια από τις λύσεις είναι η επιστροφή στη λογοτεχνία, στα κλασικά γράμματα. Έχει δίκιο ότι χωρίς κουλτούρα ανάγνωσης δεν υπάρχει ούτε κριτική σκέψη ούτε δημοκρατία. Όμως η λύση δεν είναι να ξανακλειστούμε μόνο στους αρχαίους ή στους «μεγάλους». Η εκπαίδευση πρέπει να ανοίξει σε όλες τις φωνές: των εργαζομένων, των μεταναστών, των περιθωριοποιημένων νέων, των τοπικών δημιουργών. Μονάχα μια λογοτεχνία με πολυφωνία μπορεί να καλλιεργήσει πολίτες με αυτογνωσία και κριτική συνείδηση.
Και εδώ ακριβώς έρχεται ο ρόλο της αριστεράς σε τοπικό επίπεδο. Γιατί υπάρχει ένα μεγάλο λάθος που συχνά κάνουμε: πιστεύουμε ότι η εκπαίδευση είναι αποκλειστική υπόθεση του κράτους. Όμως τα σχολεία δεν είναι διοικητικές μονάδες του Υπουργείου - είναι κομμάτι της γειτονιάς, της πόλης, της κοινωνίας. Επομένως, η θεραπεία του «μεγάλου ασθενούς» μπορεί να αρχίσει από τον δήμο.
Ένας δήμος με αριστερό πρόσιμο μπορεί να στηρίξει πραγματικά τα σχολεία με επαρκή χρηματοδότηση στις σχολικές επιτροπές, άμεση συντήρηση κτιρίων, καθαριότητα, θέρμανση, προσβασιμότητα. Μπορεί να μετατρέψει τα σχολεία σε κοινοτικούς χώρους - με ανοιχτές βιβλιοθήκες, φεστιβάλ νεολαίας, εργαστήρια πολιτισμού, περιβαλλοντικές δράσεις. Μπορεί να σταθεί στο πλευρό των εκπαιδευτικών, προσφέροντας επιμόρφωση, ψυχοκοινωνική στήριξη και δίκτυα συνεργασίας.
Κυρίως όμως, μπορεί να δώσει μάχη ενάντια στις ταξικές ανισότητες που γεννούν αποτυχία: με κοινωνικά φροντιστήρια, ενισχυτική διδασκαλία, προγράμματα δωρεάν διατροφής, υποτροφίες για μαθητές από οικογένειες με οικονομικές δυσκολίες. Γιατί κανένα παιδί δεν πρέπει να νιώθει ότι η μόρφωση είναι πολυτέλεια για άλλους.
Η αριστερά επίσης οφείλει να προωθήσει τη δημοκρατία μέσα στο σχολείο: ενεργά μαθητικά συμβούλια, συνδιαμόρφωση κανόνων σχολικής ζωής, δράσεις ισότητας φύλων και κατά του ρατσισμού. Ένα σχολείο που μαθαίνει στα παιδιά να μιλούν και να συμμετέχουν είναι ένα "υγιές"σχολείο .
Τέλος, υπάρχει το κρίσιμο θέμα της σχολικής βίας. Εδώ η λύση δεν είναι σεκιούριτι και κάμερες - αυτά είναι συντηρητικά αποσπασματικά μέτρα που επιλύουν επιφανειακά το σύμπτωμα. Η αριστερά μπορεί να προωθήσει μοντέλα πρόληψης: σχολικούς ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς, προγράμματα διαμεσολάβησης, συμμετοχικές δράσεις μαθητών. Η ασφάλεια χτίζεται με κοινότητα, όχι με καταστολή.
Αν η εκπαίδευση είναι πράγματι «ο μεγάλος ασθενής», τότε η αριστερά μπορεί και οφείλει να γίνει ο γιατρός. Η θεραπεία δεν θα έρθει από ένα νομοσχέδιο, αλλά από χιλιάδες μικρές πράξεις δημοκρατίας, αλληλεγγύης και συμμετοχής που ξεκινούν στις γειτονιές. Γιατί ένα σχολείο που ανθίζει μέσα στην κοινότητα, είναι ένα σχολείο που παράγει πολίτες - όχι εξεταζόμενους.
Δημοσίευση σχολίου