Τα ελληνικά νησιά και άλλες δημοφιλείς τουριστικές περιοχές βιώνουν ολοένα και πιο έντονες πιέσεις: από τον υπερτουρισμό μέχρι την περιβαλλοντική και κοινωνική ένταση. Η έννοια της φέρουσας ικανότητας (carrying capacity) καθίσταται σήμερα θεμελιώδης για το σχεδιασμό τουριστικής ανάπτυξης που να μην καταρρέει κάτω από το ίδιο του το "βάρος".
Τι Είναι η Φέρουσα Ικανότητα και Ποια τα Όριά της;
Η φέρουσα ικανότητα ενός τόπου αναφέρεται στα όρια που μπορεί να “αντέξει”: πόσοι επισκέπτες, πόσο τουρισμό, με ποιο τρόπο, χωρίς να καταστραφούν οι φυσικοί πόροι, να διαταραχθεί η καθημερινότητα των ντόπιων ή να υποβαθμιστεί η εμπειρία των επισκεπτών.
Στην Ελλάδα, πολλές τουριστικές περιοχές αντιμετωπίζουν συγκεκριμένες προκλήσεις:
-
Έλλειψη νερού και πίεση σε φυσικούς πόρους.
-
Διαχείριση απορριμμάτων και μικροπλαστικά στις ακτές.
-
Κοινωνικές επιπτώσεις όπως η άνοδος των τιμών για ενοίκια και αγαθά και η “στένωση” του δημόσιου χώρου.
-
Συμφόρηση και συνωστισμός, ιδίως στα “καυτά” σημεία τουρισμού.
Όταν αυτά τα όρια διασπώνται, κινδυνεύουμε όχι μόνο να υποβαθμίσουμε το περιβάλλον, αλλά και τη ποιότητα ζωής των κατοίκων και την αυθεντικότητα των προορισμών.
Γιατί Πρέπει να Μας Νοιάζει;
Η υπέρβαση της φέρουσας ικανότητας μπορεί να έχει πολλαπλά αρνητικά αποτελέσματα:
-
Περιβαλλοντική φθορά: Φυσικοί πόροι εξαντλούνται, οικοσυστήματα υποβαθμίζονται.
-
Κοινωνικές εντάσεις: Οι ντόπιοι αισθάνονται ότι “χάνουν” τον τόπο τους — γίνονται λιγότεροι ή ακριβότερα σπίτια, αυξάνεται το κόστος ζωής.
-
Υποδομές υπό πίεση: Δίκτυα ύδρευσης, αποχέτευσης, συγκοινωνίες δοκιμάζονται, ειδικά σε περιόδους αιχμής.
-
Υποβάθμιση του τουριστικού προϊόντος: Οι επισκέπτες μπορεί να μην απολαμβάνουν πλέον την εμπειρία που έλκει – χαμηλότερη ποιότητα, θόρυβος, υπερπλήρωση.
Τι Μπορεί να Γίνει: Προτάσεις Πολιτικής και Δράσης
Το άρθρο της Εποχής προτείνει σειρά μέτρων για να διατηρηθεί ο τουρισμός βιώσιμος:
-
Θέσπιση ορίων επισκεψιμότητας: Κάποια νησιά θα πρέπει να καθορίζουν μέγιστα επιτρεπτά νούμερα επισκεπτών ανά ημέρα ή ανά τουριστική περίοδο, ειδικά για ευαίσθητες περιοχές.
-
Ολοκληρωμένος χωρικός σχεδιασμός: Τα τοπικά πολεοδομικά σχέδια (ΤΠΣ) πρέπει να ενσωματώνουν την έννοια της φέρουσας ικανότητας, αποφεύγοντας μαζικές επενδύσεις χωρίς μελέτες επιπτώσεων.
-
Ρύθμιση βραχυχρόνιων μισθώσεων: Η ανεξέλεγκτη εξάπλωσή τους (π.χ. Airbnb) μπορεί να εκτοπίζει μόνιμους κατοίκους. Χρειάζεται ισορροπία με τη μακροχρόνια κατοικία.
-
Επένδυση στις υποδομές: Να ενισχυθούν η ύδρευση, το αποχετευτικό, η διαχείριση απορριμμάτων, οι συγκοινωνίες — για να εξυπηρετούνται και οι μόνιμοι κάτοικοι και οι τουρίστες.
-
Κοινωνική συμμετοχή: Οι κάτοικοι και οι τοπικές αρχές πρέπει να έχουν λόγο στον σχεδιασμό και τη λήψη αποφάσεων.
-
Προώθηση τοπικής οικονομίας: Κίνητρα για αγροτικές, μικρές επιχειρήσεις και τοπικά προϊόντα ώστε ο τουρισμός να “συνεργάζεται” με την ταυτότητα του τόπου και όχι να την υποβιβάζει.
Το Όραμα: Βιώσιμα, “Ποιοτικά” Νησιά
Με βάση τις προτάσεις, η ιδανική κατεύθυνση δεν είναι “λιγότερος τουρισμός”, αλλά πιο ποιοτικός τουρισμός. Νησιά που:
-
είναι πράσινα, με περιορισμένη χρήση πόρων
-
διατηρούν την ταυτότητά τους, τον πολιτισμό και το φυσικό τους περιβάλλον
-
προσφέρουν υπηρεσίες υψηλής προστιθέμενης αξίας και εμπειρίες (π.χ. βιωματικός τουρισμός, τοπικά προϊόντα)
-
εξασφαλίζουν ίσες ευκαιρίες για τους ντόπιους σε κατοικία και ανάπτυξη
Αυτό το όραμα, σημειώνουν οι ειδικοί, απαιτεί στρατηγικό σχεδιασμό, νομοθετικές παρεμβάσεις και συμμετοχικότητα – όχι απλώς ευχές για “ήπια ανάπτυξη”.
Δημοσίευση σχολίου