Ναύπλιο 30 Νοεμβρίου 1822 Μια μοναδική στιγμή στην ιστορία για την ελευθερία

«Και αναβάντες εκυρίευσαν αυτήν, πρώτων εισπηδησάντων των Κρανιδιωτών Δημ. Ν. Μοσχονησιώτη, Μανώλη Σκρεπετού και Κώστα Γκιώνη. Μη φθανούσης της κλίμακος ζώνης διπλής ριφθείσης επί πυροβόλου βοηθεία αυτής, υποβοηθηθείς από τον Γκιώνην ο εξ Ερμιόνης Σταμάτης Μήτσας, αναβάς πρώτος, εβοήθησε και ηυκόλυνεν την των άλλων ανάβασιν εν οις και τίνα γέροντα Κρανιδιώτην ειδήμονα και την πύλην ανοίξαντα δι ης οι λοιποί εισήλθον», έτσι περιγράφει το γεγονός της άλωσης του Παλαμηδίου ο Μιχαήλ Γ. Οικονόμου (1798–1879) Φιλικός, Γραμματέας του Κολοκοτρώνη, ρήτορας και συγγραφέας, στα απομνημονεύματά του: "Ιστορικά της Ελληνικής Παλιγγενεσίας ή ο ιερός των Ελλήνων αγών" (1873).

Πριν την έφοδο

Το Ναύπλιο, πριν την αυγή του 1822, έστεκε ως προπύργιο σκλαβιάς και ελπίδας της ελευθεριας. Ο οθωμανικός κρατικός μηχανισμός είχε εδραιωθεί στο Ανάπλι - στηριγμένος στα κάστρα της Ακροναυπλίας, του επιβλητικού Παλαμήδιου και στο Μπουρτζι. Η θέση του κάστρου του Παλαμιδίου - πάνω στο ύψωμα, με πολλούς προμαχώνες και δυσπρόσιτες σκάλες - το καθιστούσε σχεδόν ακατάληπτο.

Οι οθωμανικές φρουρές και οι γενίτσαροι που το υπεράσπιζαν αποτέλεσαν την τελευταία εστία της οθωμανικής δύναμης στην Αργολίδα. Η πολιορκία του Ναυπλίου είχε ήδη διαρκέσει περί τους είκοσι μήνες: αποκλεισμός από θάλασσα και στεριά, αποκλεισμοί ανεφοδιασμού, πείνα, ασθένειες. Οι πολιορκητές - από την περιοχή της Αργολίδας, την Ύδρα, την Πελοπόννησο, μικρά νησιωτικά σώματα - κρατούσαν την πίστη ζωντανή, αλλά η προσπάθεια φαινόταν εξαντλητική.

Σε μια τέτοια νύχτα - σκοτεινή, υγρή, με τη σιωπή να κατεβαίνει σαν πέπλο - ο νεαρός καπετάνιος Σταϊκός Σταϊκόπουλος άναψε στο νου του την ιδέα της έφοδου. Χωρίς χάρτες, μόνο με γνώση του τόπου, με θάρρος, και με την πίστη στην ελευθερία.

Η απόφαση και η συγκέντρωση της ομάδας

Ο Σταϊκόπουλος συγκέντρωσε λίγους - αλλά γενναίους - άντρες: ντόπιους, πολιορκητές από τα γύρω μέρη. Η συνάντηση έγινε κάτω από το σκοτάδι. Η διαδρομή προς τα τείχη του Παλαμηδιού ήταν ύπουλη, φρουρούμενη, σχεδόν αδύνατο να γίνει με ασφάλεια· αλλά το ρίσκο ήταν μεθοδευμένο.

Οι άντρες κουβάλησαν μαζί τους ξύλινη σκάλα - εργαλείο ασυνήθιστο για πολιορκία, αλλά ιδανικό για έφοδο. Οι καρδιές τους χτυπούσαν δυνατά. Όλοι γνώριζαν ότι, αν αποτύχουν, η πτώση δεν θα σημάνει απλώς ήττα - αλλά εκδίκηση του εχθρού, βαρύ πλήγμα στην τιμή και την ψυχή των ραγιάδων, και ολέθρια αντίποινα για τους χριστιανούς της περιοχής.

Η νύχτα της έφοδου — 29 προς 30 Νοεμβρίου 1822

Η σιωπή βασίλευε. Τα στρατόπεδα στερεωμένα στην Αρια - μακριά από τα μάτια των φρουρών. Ο Σταϊκόπουλος και η ομάδα του - λιγότεροι από τετρακόσιους - προχώρησαν με ταχύτητα και αποφασιστικότητα.

Πρώτος - κατά τις πηγές - μπήκε στο κάστρο ένας από τους πιο τολμηρούς μαχητές· αργότερα αποδείχθηκε πως ήταν ο νεαρός πολεμιστής που άνοιξε τον δρόμο για τους υπόλοιπους. Ακολούθησαν οι υπόλοιποι, με την ξύλινη σκάλα. Οι φρουροί αιφνιδιάστηκαν. Η νύχτα δεν τους προστάτευε - προστάτευε εκείνους που ρίσκαραν όλα. Μέσα σε λίγη ώρα, οι προμαχώνες έπεσαν, τα τουρκικά όπλα αφοπλίστηκαν και τα τείχη πέρασαν στα χέρια των Ελλήνων επαναστατών.

Όταν ο ήλιος ανέτηλε, το Παλαμήδι είχε αλλάξει χέρια. Οι κανονιοβολισμοί στράφηκαν προς την πόλη - όχι για να καταστρέψουν, αλλά για να νικήσουν τον φόβο και να σημαδέψουν μια νέα εποχή.

Η πόλη ξημερώνει ελεύθερη

Το ξημέρωμα της 30ής Νοεμβρίου 1822 βρήκε το Ναύπλιο να κοιτάζει το μέλλον με άλλη ματιά. Τα φρούρια - το Παλαμήδι, η Ακροναυπλία, τα τείχη - είχαν αλλάξει χέρια. Οι καμπάνες ετοιμάζονταν να χτυπήσουν. Οι χριστιανοί που είχαν υποφέρει δεκαετίες σκλαβιάς, έπαιρναν ανάσα λευτεριάς.

Η κατάληψη του Παλαμηδιού δεν ήταν απλώς στρατιωτική νίκη. Ήταν η ανάσταση μιας πόλης. Το Ναύπλιο, το «προπύργιο των Οθωμανών», μεταμορφωνόταν σε φάρο ελπίδας - σε πρωτεύουσα της νέας Ελλάδας, σε σύμβολο ότι και τα πιο απροσπέλαστα κάστρα έπεφταν μπροστά στην τόλμη και την πίστη.

Η κληρονομιά 

Η άλωση του Παλαμηδιού της 30ής Νοεμβρίου δεν είναι απλώς μία ιστορική ημερομηνία. Είναι μνήμη ζωντανή - ζωντανή στην πέτρα των τειχών, στην πέτρα των σκαλιών, στα σοκάκια της παλιάς πόλης.

Το Ναύπλιο - με την Παλιά Πόλη, τα φρούρια, τα κανόνια, τα βουνά που κοιτάζουν την θάλασσα - διδάσκει ακόμη ότι η ελευθερία δεν είναι δεδομένη αλλά κατακτιέται. Και ότι δεν ανήκει σε έναν λαό μόνο - αλλά σε κάθε έθνος, σε κάθε άνθρωπο που πιστεύει στο δικαίωμα της αυτοδιάθεσης, της αξιοπρέπειας, της τιμής.

Και κάθε φορά που κάποιος ανεβαίνει τα σκαλιά του Παλαμηδιού, κάθε φορά που κοιτάζει το Αργολικό κόλπο από υψηλό σημείο, ξανανοίγει ο δρόμος για την ελευθερία - όχι μόνο μιας εποχής, αλλά όλων των εποχών.